Geldbesteding

Tijdens mijn opleiding tot zendeling las ik een boekje waar ik mijn hele leven niet meer los van ben gekomen. De titel van dit boekje zinspeelt op dit bijbelgedeelte en vooral op vers 26: ‘Kan ook een rijke zalig worden?’ Het was voor mij toen een heel belangrijke ontdekking dat het in de Bijbel zo vaak gaat over het thema ‘arm en rijk’. Met name de evangelist Lukas benadrukt het.

Waarom? In de tijd dat hij zijn evangelie schreef, nam het aantal rijken in de kerk toe. De rijke Theofilus aan wie hij zijn evangelie opdroeg (1:3), behoorde tot een doelgroep die hij graag wilde bereiken en bekeren. Wat mij dan verbaast, is: Lukas haalt niet de scherpe kantjes van het evangelie af om zodoende het voor die rijken gemakkelijker te maken in het volgen van Jezus. Integendeel: hij scherpt het evangelie eerder nog aan op dit punt.

Mensen die bezig zijn rijker en rijker te worden, lopen het risico om hun oren dicht te doen voor dit soort bijbelgedeelten. Ze omwikkelen het scherpe zwaard van Jezus’ woorden met zacht fluweel door bijvoorbeeld te wijzen op Abraham. Was hij ook niet heel rijk en toch ook zalig? Of ze vinden dat deze radicale oproep van Jezus aan deze jonge man niet voor alle mensen geldt. Of ze zeggen dat het God niet gaat om materiële rijkdom of armoede, maar om geestelijke rijkdom. Ze horen graag een preek over een rijke Christus voor een arme zondaar, maar verzetten zich openlijk of minder openlijk tegen het volgen van een arme Jezus die alles van je vraagt.

Het waren vroeger meestal monniken en nu arme medechristenen van een zendingskerk die ons aan dit thema herinneren. Zelf hebben mijn vrouw en ik onder andere op grond van dit bijbelgedeelte ervoor gekozen om in Lima (Peru) niet in een nette rijke wijk te gaan wonen, maar in de arme wijk waar onze kerk zou komen te staan. Op zendingsavonden heb ik regelmatig Lukas 18:29-30 gelezen en ik ben ervan overtuigd dat we echt hebben ervaren dat deze tekst waar is. We lieten familie en vrienden achter en we deelden veel met onze arme gemeenteleden in Lima. Toch zijn we er niet armer van geworden.

Nu ik al weer een tijd terug ben in Nederland, merk ik ook dat dit soort bijbelgedeelten er niet als koek bij mij ingaan. En ik kom weinig mede-landers tegen die zich laten gezeggen door zo’n bijbelgedeelte. Het botst op wat ‘in’ is. Wie wil er nu niet rijk worden en rijk blijven? Een mooie baan, het nieuwste mobieltje, een eigen huis, een mooie vrouw, een lief kind en een leuke hond: dat lijkt velen het einde. Als deze rijken ook naar een kerk gaan, willen ze natuurlijk niet alleen aan zichzelf denken. Ze doen hun duitje in het zakje. Maar grote offers moet het geloven niet kosten.

Eigenlijk kunnen we ons goed verplaatsen in die rijke regent, want Lukas noemt het woord jongeling niet. Die komt met een heel serieuze vraag bij Jezus: ‘Wat moet ik doen om het eeuwige leven te beërven?’ Hij beseft dat niet iedereen zomaar in het Koninkrijk van God komt. De vraag hoe het Koninkrijk komt en wie er binnen gaat, is de belangrijkste vraag die in de buurt van Jezus opkomt (Lukas 17:20 vv.) De rijke gast meent oprecht dat hij zelf een goede kans maakt om daar binnen te komen. Hij houdt zich aan de tweede tafel van de wet. Dat is toch heel veel. En uit het liefhebben van de naaste, mag hij toch concluderen dat hij God ook liefheeft. Jezus test dat laatste door van hem iets heel radicaals te vragen. Hij raakt hem precies op die ene kwetsbare plek: zijn portemonnee. Zou je er alles wat je hebt voor willen loslaten om zo -arm geworden- Jezus te volgen?

Het gaat in dit bijbelgedeelte eigenlijk om de tegenstelling tussen hebben of zijn. Ben je nu iemand door wat je hebt of om wie je bent? Wie weinig is, wil dit compenseren door veel te willen hebben. Hoe meer je gelooft dat je er in Gods Naam mag zijn, des te minder hoef je jezelf waar te maken door te pronken met wat je hebt. De rijke jongeling heeft veel en doet veel goeds, maar is niet met Jezus verbonden en is daarom eigenlijk nog niemand. Daarom wil Jezus hem via Zijn radicaal verzoek eerst arm maken, om hem zo iemand te laten worden en te zijn. Om daarna te ontdekken dat alles wat hij is en heeft, een genadegeschenk is.

Jezus stelt hoge eisen. Maar de scherpe eis van Jezus is het enige wat ons los kan snijden van ons bezit, van ons hebben en houden, en ons kan brengen tot het echte mens zijn. Wie Jezus niet toestaat om aan zijn geld te zitten en vindt dat God niets met zijn geld te maken heeft, is op weg om bezeten te raken van zijn bezit. Die zondigt. Die mist zijn doel, namelijk: worden als een kind, dat blij het Koninkrijk ontvangt en zo de Koning te rijk is. Dat staat in schril contrast met: hij werd bedroefd, want hij was zeer rijk (v.23).

Dat ene ding wat hem ontbrak (vers 22), was niet weinig. Er moest niet iets kleins aan zijn godsdienstig bezit worden toegevoegd, maar alles van hem moest eraan en eraf om die Ene Nodige (Jezus) te kunnen volgen. Het ontbrak hem aan gebrek. Hij wilde zijn leven niet verliezen, om het zo te behouden.

Als we door God aangesproken worden op ons geld, gaat het Hem om ons hart, ons leven. Geld is dus geen bijzaak. En helemaal niet iets waar we eigen baas over zijn. Het gevaar van geld is namelijk dat het je zo de baas wordt. Dat je er slaaf van wordt. Wie vast zit aan zijn geld, verspilt het eeuwige leven. Loopt op een doodlopende weg. Jezus is een chirurg die een scherp mesje hanteert met het doel om te helen.

Ik weet niet waar Jezus bij jou het chirurgenmesje in moet zetten. Niet bij iedereen is geld het hoofdprobleem. Wat blokkeert jou om allereerst en allermeest Jezus na te volgen? Wat zou jij moeten loslaten? Ben je bang om veel of alles te verliezen? Jezus belooft: ‘Wie eerst het Koninkrijk Gods zoekt en wie daarom alles wat hij heeft op de tweede plaats durft zetten, hem of haar zal al het andere bij het binnengaan van dat Koninkrijk geschonken worden’ (Mat.6:33). Zo’n volgeling van Jezus wordt rijker dan ‘ie was.